เป็นวัชพืชที่มีคุณค่าทางยามหาศาลสำหรับ “หญ้าดอกขาว” โดยเฉพาะในโหมดช่วยลดความอยากบุหรี่ หลังถูกบรรจุเข้าสู่บัญชีหลักแห่งชาติ ปี 2554 ซึ่งนอกจากช่วยให้คนเลิกบุหรี่ได้แล้ว ยังมีสรรพคุณที่ให้ประโยชน์ต่อคนเราอีกมากมาย

           ถิ่นกำเนิดประเทศเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ รวมถึงบ้านเราด้วย ซึ่งจะพบได้ทั่วไปตามริมทางเดิน สนามหญ้า ที่รกร้าง ทุ่งนาชายป่า ชื่อท้องถิ่นอื่นๆ หญ้าสามวัน เสือสามขา ถั่วแฮะดิน ฝรั่งโคก ก้านธูป หนาดหนา หญ้าหมอน้อย เป็นต้น

          เป็นไม้ล้มลุกขนาดเล็ก อายุ 1-5 ปี จัดอยู่ในวงศ์ทานตะวัน (ASTERACEAE) สูง 20-80 เซนติเมตร ลำต้นตั้งตรง กิ่งก้านน้อย

          ใบ เป็นใบเดี่ยว ออกเรียงสลับ ลักษณะเป็นรูปไข่ ปลายมน โคนแหลม ขอบหยักหรือจักเป็นฟันเลื่อย สีเขียวเข้ม มีขนทั้งสองด้านใบ

         ดอก ออกดอกเป็นช่อกระจุกแน่นบริเวณปลายยอด ช่อหนึ่งมีดอกย่อยประมาณ 20 ดอก ออกรวมกันเป็นช่อแยกแขนง มีใบประดับ ดอกย่อยมีขนาดเล็ก ลักษณะเป็นหลอดยาว สีม่วงอ่อนอมสีชมพู เมื่อดอกบานเต็มที่สีดอกจะจางลง พอแก่จะเปลี่ยนเป็นสีขาว

          ผล ชนิดผลแห้งเมล็ดล่อน มีเมล็ดเดียว รูปทรงกระบอกสีน้ำตาลเข้ม เปลือกแข็งแห้งไม่แตก ด้านบนมีขนสีขาวปกคลุม ผลเป็นพู่แตกบาน ช่วยทำให้เมล็ดลอยไปตามลมได้

         ขยายพันธุ์ ใช้เมล็ด เป็นไม้กลางแจ้งต้องการน้ำ เติบโตได้ตลอดทั้งปี

       สรรพคุณทางยา - มีคุณค่าทางสมุนไพรมหาศาล ทั้งต้นมีรสขมชุ่ม เป็นยาเย็น ออกฤทธิ์ต่อปอด ตับ ทั้งเป็นยาแก้พิษด้วย

         ตำรายาพื้นบ้าน ใช้ทั้งต้น 1 กำมือ ต้มกับน้ำ 4 ถ้วย ใช้ดื่มต่างน้ำชา บำรุงเลือด แก้ตกเลือด บำรุงกำลัง แก้ท้องอืดท้องเฟ้อ แก้ปวดท้อง ท้องเสีย ท้องขึ้น ท้องร่วง โรคกระเพาะ แก้บิด แก้เหน็บชา แขนขาไม่มีแรง รักษาอาการปวดเมื่อยตามร่างกาย ปวดหลัง ปวดข้อ หากเป็นโรคความดันโลหิตสูง และโรคเบาหวาน ให้ใช้ทั้งต้นนำมาตากแห้งไว้ต้มกินเป็นประจำ ฯลฯ

         เมล็ด ป่นใช้ชงกับน้ำร้อนกินเป็นยาบำรุงธาตุ แก้ไอ ไอเรื้อรัง แก้ตัวร้อน แก้หวัดแดด ตัวร้อน แก้ไข้ทับระดู แก้เจ็บคอ หอบ ขับพยาธิเส้นด้าย รวมไปถึงการช่วยลดเสมหะและน้ำมูกเวลาเป็นหวัด

         ใบ ต้มน้ำดื่ม แก้หืด แก้หลอดลมอักเสบ แก้ปวดศีรษะ นอนไม่หลับ หรือตำผสมกับน้ำนมคน กรองเอาแต่น้ำใช้หยอดตา แก้ตาแดง ตาเปียก ตาแฉะ หรือตำพอกปิดแผล สมานแผล แผลบวมอักเสบ ดูดฝีหนอง แก้บวม

         ราก ต้มน้ำดื่มช่วยขับพยาธิ ขับปัสสาวะ แก้ปัสสาวะขัด แก้ริดสีดวง ขับระดูของสตรี

         ตำรายาพื้นบ้านล้านนา จะใช้ทั้งต้นและราก นำมาตากแห้งบดเป็นผง ใช้เป็นยารักษาแผลสด แผลเรื้อรัง ผิวหนังพุพอง ห้ามเลือด ฯลฯ

       แหล่งที่มา : หนังสือสารานุกรมสมุนไพรไทย-จีน.(วิทยาบุญวรพัฒน์).,หนังสือสมุนไพรพื้นบ้านล้านนา.(ภาควิชาเภสัชพฤกษศาสตร์ คณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล).,ศูนย์ข้อมูลสมุนไพร สถาบันวิจัยสมุนไพร กรมวิทยาศาสตร์การแพทย์ กระทรวงสาธารณสุข.,