เป็นพืชที่รู้จักกันดีในจำนวนพืชที่แก้พิษ และกำจัดสารพิษในร่างกายได้อย่างมีประสิทธิภาพสำหรับ "รางจืด" จนได้ขื่อว่าเป็น "ราชาแห่งการถอนพิษ" อีกทั้ง คนโบราณยังใช้แก้พิษจากสัตว์ต่างๆ มีถิ่นกำเนิดในแถบเอเชียตะวันนอกเฉียงใต้ อาทิ ไทย พม่า

            เป็นไม้เถา มีอายุหลายปี ในวงศ์ เหงือกปลาหมอ ACANTHACEAE ชื่อวิทยาศาสตร์Thunbergia laurifolia Lindl. ชื่ออื่นๆ รางเย็น ดุเหว่า น้ำนอง  ขอบชะนาง เป็นต้น

          ลำต้น เลื้อยพาดพันไปตามต้นไม้หรือเสารั้ว ยาวได้มากกว่า 10 เมตร เถากลม และเป็นข้อปล้อง 

          ใบ ออกเป็นคู่ๆ ซ้าย-ขวา ตามข้อของเถา รูปหัวใจแหลม โคนมน ปลายแหลม มีติ่งแหลมที่ส่วนปลาย ใบใหญ่ ขอบเรียบ มีเส้นใบมี 3 เส้น และอีก 1 เส้นใบอยู่กลางใบ 

          ดอก ออกเป็นช่อ ตามข้อบริเวณซอกใบ กลีบดอก 5 กลีบ สีม่วงอ่อน มีโคนกลีบดอกเชื่อมติดกันเป็นหลอดยาว 

            ผล ออกเป็นฝัก จะเริ่มติดฝักให้ผลหลังจากที่ดอกร่วงไป เมื่อแก่จะปริแตกออกเป็น 2 ซีก มีเมล็ดด้านในสีน้ำตาล

           ขยายพันธุ์ เพาะเมล็ด ขึ้นได้ทุกสภาพดิน ความชื้นปานกลาง แสงแดดเต็มวัน

        สรรพคุณ : ราก เถา และใบ รวมถึงดอก (ทั้งต้น) พบองค์ประกอบของสารเคมีที่คล้ายกัน มีสรรพคุณทางยาหลายด้าน ได้แก่ ต้านอนุมูลอิสระ,ต้านมะเร็ง,ชะลอความแก่,แก้พิษยาเบื่อ-พิษยาฆ่าแมลง,ถอนพิษสัตว์กัดต่อย,รักษาโรคผิวหนัง,แก้ร้อนใน,กำจัดแอลกอฮอล์ออกจากร่างกาย,ขับปัสสาวะ,ท้องเสีย-อาหารเป็นพิษ,แก้หวัด,ติดเชื้อในกระแสเลือด,ป้อง กันไขมันอุดตัน,ลดเสี่ยงเกิดโรคหัวใจ,ลดความดัน,ป้องกันหลอดเลือดอุดตันในสมอง,ลดเสี่ยงเกิดโรคเบาหวาน

        วิธีใช้ :-
       - นำทุกส่วนมาตำ หรือบดผสมน้ำ พอกแผลระงับอาการปวด ลดบวม และกำจัดพิษจากสัตว์ต่อย อาทิ งู แมงป่อง ตะขาบ แมงดาทะเล เป็นต้น
       - นำทุกส่วนบดผสมน้ำเล็กน้อย ใช้รักษาไวรัสเริม ด้วยการนำไปประคบบริเวณรอยแผลเริม แผลสด แผลเป็นหนอง จะช่วยให้แผลแห้งเร็ว ลดติดเชื้อ ลดอาการบวมของแผล
       - นำทุกส่วนนำมาต้มน้ำอาบ ช่วยบรรเทาอาการผื่นคัน ต้านเชื้อรา รักษาโรคผิวหนัง
       - นำทุกส่วนนำมาต้มน้ำดื่ม หรือคั้นน้ำดื่ม เป็นยาแก้ร้อนใน บรรเทาอาการกระหายน้ำ
       - นำใบสด เถาสด ต้มน้ำดื่มทุกๆ 3-5 ชั่วโมง ช่วยลดอาการเมาค้างได้ดี ส่วนผู้ที่ติดสุราให้ต้มน้ำดื่มเป็นประจำ หลังอาหารและก่อนนอนทุกวัน 3 เดือน ช่วยลดอาการอยากดื่มสุราได้

ฝัก-เถาแห้ง

       - นำใบสด เถาสด ต้มน้ำดื่มเป็นประจำทุกวัน หลังอาหารและดื่มก่อนนอน ติดต่อกัน 1 เดือน ช่วยลดอาการอยากสูบบุหรี่ได้ ซึ่งการดื่มน้ำนี้จะช่วยขับสารนิโคติน สารพิษอื่นๆที่สะสมในเลือด ปอด อันเป็นสาเหตุของการเกิดมะเร็งปอด
       - ดื่มน้ำต้มจากใบสด เถาสดอุ่นๆ ช่วยขับปัสสาวะ รักษาโรคติดเชื้อต่างๆ บรรเทาอาการท้องเสีย รักษาไข้หวัด โรคติดเชื้อในกระแสเลือด ลดความดัน ลดเสี่ยงเบาหวาน ลดระดับไขมันในเส้นเลือด ลดเสี่ยงเกิดโรคหัวใจ ป้องกันเกิดโรคหลอดเลือดในสมอง
       - นำทุกส่วนนำมาต้มน้ำดื่ม ปรับประจำเดือนให้มาปกติ หรือสำหรับหญิงที่คลอดบุตรใหม่ ดับน้ำคาวปลา ช่วยฟื้นฟูร่างกายให้กลับมาสภาพเดิมโดยเร็ว     

      คำแนะนำ : - 

        - ใช้ใบสด รักษาพิษ สำหรับคนให้ใช้ 10-12 ใบ (วัวควายให้ใช้ 20-30 ใบ) เมื่อได้ใบสดให้นำมาตำจนละเอียดผสมกับน้ำซาวข้าวประมาณครึ่งแก้ว ว่านรางจืดวิธีรับประทานก็ง่ายๆ เพียงนำมาคั้นเอาแต่น้ำมาดื่มให้หมดทันทีที่มีอาการ และอาจต้องดื่มซ้ำอีกภายในครึ่งชั่วโมงถึงหนึ่งชั่วโมงถัดมา

        - ใช้ราก รักษาพิษ สำหรับคนให้ใช้ 1-2 องคุลี (วัวควายให้ใช้ 2-4 องคุลี) เมื่อได้รากมาแล้วให้นำมาฝนหรือนำมาตำเข้ากับน้ำซาวข้าว แล้วนำมาดื่มให้หมดทันทีที่มีอาการ และอาจต้องใช้ซ้ำอีกในครึ่งชั่วโมง ถึงหนึ่งชั่วโมงเช่นเดียวกับการใช้ใบ

        - ใช้ยารางจืดถอนพิษยาฆ่าแมลงสำหรับผู้ป่วยที่ดื่มยาฆ่าแมลง ต้องใช้ยาให้เร็วที่สุดเพราะถ้ายาซึมเข้าสู่ร่างกายในปริมาณมากหรือทิ้งไว้ข้ามคืนรางจืดจะได้ผลน้อยลง

      ข้อควรระวัง : -

          - ใช้รางจืดร่วมกับตัวยาชนิดอื่นๆ โดยเฉพาะผู้ป่วยที่ต้องใช้ยารักษาต่อเนื่อง เพราะรางจืดอาจไปขับยาเหล่านั้นออกจากร่างกายได้

          - ผู้ป่วยเบาหวาน การใช้ควรระวังเพราะอาจทำให้เกิดภาวะน้ำตาลในเลือดต่ำได้

      แหล่งที่มาข้อมูล : สำนักงานข้อมูลสมุนไพร คณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล,เว็บไซต์สำนักงานโครงการอนุรักษ์พันธุกรรมพืชอันเนื่องมาจากพระราชดำริ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี,ฐานข้อมูลเครื่องยาสมุนไพร คณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยอุบลราชธานี,สมุนไพรกับวัฒนธรรมไทยตอนที่ 2 ไม้ริมรั้ว กรมวิทยาศาสตร์การแพทย์