พลเอก ฉัตรชัย สาริกัลยะ รัฐมนตรีว่าการกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ ได้มอบนโยบาย เมื่อวันที่ 26 สิงหาคม 2558 เน้นให้ความสำคัญในเรื่องการลดต้นทุนการผลิต โดยการรวมแปลงการผลิตของเกษตรกรเป็นแปลงใหญ่เพื่อก่อให้เกิดกิจกรรมลดต้นทุนการผลิตตามที่กำหนด และวัดผลสัมฤทธิ์ได้อย่างเป็นรูปธรรม
หลักการของแปลงใหญ่ คือ เพิ่มประสิทธิภาพการผลิต อาทิ ลดต้นทุนผลิต เพิ่มผลผลิตต่อพื้นที่ รวมทั้งผลผลิตมีคุณภาพได้มาตรฐานตรงตามความต้องการของตลาด มีการผลิตร่วมกันเป็นกลุ่ม เชื่อมโยงกับตลาดเพื่อบริหารจัดการให้เกิดสมดุลระหว่างอุปสงค์ และอุปทานของสินค้าเกษตร ตลอดจนแก้ปัญหาเรื่องสินค้าล้นตลาด และราคาสินค้าเกษตรตกต่ำ อันนำมาซึ่งการเป็น เกษตรแปลงใหญ่ เกษตรประชารัฐ ที่มุ่งเน้นพัฒนาสหกรณ์การเกษตรประชารัฐ และสินค้าเกษตรสร้างรายได้เร็ว หรือ Cash Crop พร้อมเชื่อมโยงการตลาดเพื่อรับซื้อสินค้าเกษตรของสมาชิก
ทั้งนี้ “เกษตรแปลงใหญ่” มีรายละเอียด ขั้นตอนต่างๆ
1.เป้าหมาย/สถานที่ดำเนินการ 1,512 แปลง ประกอบด้วย
1) แปลงเดิม ( ปี 2559 ) 600 แปลง
2) แปลงใหม่ ( ปี 2560 ) 400 แปลง
3) แปลงเตรียมการ ( ปี 2561 ) 512 แปลง
2.การดำเนินงานมี 9 หลักการ
1) เป็นสมาชิกกลุ่มแปลงใหญ่ด้วยความสมัครใจ ดำเนินการภายใต้หลักเกณฑ์ เงื่อนไข และเป้าหมายของแปลงใหญ่
2) ง่ายต่อการเข้าถึง รวมตัวกันได้ จับเป็นกลุ่มผลผลิตเกษตรชนิดเดียวกันดำเนินการได้เลย
3) ขนาดพื้นที่เหมาะสม
3.1) ข้าวไม่น้อยกว่า 300 ไร่ และ เกษตรกรไม่น้อยกว่า 30 ราย
3.2) สินค้าอื่นไม่น้อยกว่า 300 ไร่ หรือ เกษตรกรไม่น้อยกว่า 30 ราย
4) พัฒนาให้ถึงเป้าหมาย ลดต้นทุน เพิ่มผลผลิต ขยายโอกาส
5) พื้นที่ไม่เหมาะสมตาม Agri-Map สามารถรวมเป็นแปลงใหญ่ได้ และใช้เทคโนโลยีเข้าไปปรับพื้นที่ให้เหมาะสม
6) ยกระดับ มาตรฐาน ประสิทธิภาพการผลิต เน้นผลผลิตของแปลงใหญ่
7) แหล่งน้ำ พัฒนาตามความจำเป็น/เหมาะสม
8) กระบวนการกลุ่ม :
8.1) กลุ่มเดิม (สหกรณ์/วิสาหกิจชุมชน) – แบ่งเป็นกลุ่มย่อย ทำแปลงใหญ่ได้
8.2) ไม่มีกลุ่ม – พัฒนาให้เกิดกลุ่ม ต้องใช้เวลา
9) Economy of scale ตัดสินด้วยเกณฑ์ของแหล่งทุน ขึ้นกับกิจกรรมที่กลุ่มขอรับการสนับสนุน
3.เจ้าหน้าที่ผู้ปฏิบัติงาน 12 ขั้นตอน คือ
1) มีความรู้และความเข้าใจในความหมายและหลักการของแปลงใหญ่ที่ชัดเจน
2) เข้าใจองค์ประกอบของแปลงใหญ่
3) มีการบูรณาการงานร่วมกันของหน่วยงานภาคีต่างๆ เกี่ยวข้องในแปลงใหญ่
4) Single Command (SC) ต้องเข้ามาสนับสนุนการดำเนินการแปลงใหญ่
5) ผู้จัดการแปลงต้องทำแผนการปฏิบัติงานแปลงใหญ่ที่ชัดเจน เช่น แผนปฏิบัติงานราย 3 เดือน แผนการปฏิบัติงานรายปี
6) ผู้จัดการแปลงต้องทำแผนธุรกิจแปลงใหญ่รายบุคลคล/แผนกลุ่ม ที่ชัดเจนและปฏิบัติได้จริง เพื่อรับการสนับสนุนสินเชื่อ
7) มีการพัฒนาการดำเนินงานร่วมกันทั้งระบบตลอดห่วงโซ่อุปทาน
8) พัฒนาสินค้าดำเนินการควบคู่ไปกับการพัฒนากลุ่ม ให้เกิดความเข้มแข็งไปพร้อมๆกัน
9) มีการประเมินผลที่เกิดขึ้นอย่างชัดเจน เช่น จำนวนเกษตรกรที่ได้รับการรับรองมาตรฐาน GAP
10) สินค้าแปลงใหญ่ต้องมีคุณภาพได้มาตรฐาน
11) สมาชิกแปลงใหญ่ต้องได้รับการพัฒนาให้เป็น Smart farmer ทุกราย
12) ต้องยึดหลักคุณธรรมและจริยธรรม เพื่อยกระดับเกษตรกรและปฏิรูปภาคการเกษตร
4.เงื่อนไขแปลงใหญ่เปลี่ยนแปลง
5.แปลงใหญ่เชื่อมโยงกับนโยบายอื่นในกระดาษ A4
ระบบส่งเสริมการเกษตรแบบแปลงใหญ่ได้เริ่มดำเนินการมาตั้งปี 2559 ซึ่งเน้นให้เกษตรกรรวมกลุ่มกันเพื่อผลิตสินค้าชนิดเดียวกัน โดยต้องทำให้สินค้ามีคุณภาพมีตลาดรองรับ (ต้นทุนลดลง 20% ผลผลิตเพิ่ม 20 %)
การเชื่อมโยงนั้นเริ่มจากเกษตรกรรวมกลุ่มทำการผลิตในสินค้าชนิดเดียว มีการวางแผนร่วมกัน มีการถ่ายทอดความรู้ โดยใช้กลไก ศพก. ส่งเสริมระบบน้ำ/กระจายน้ำเพื่อให้เกษตรกรมีน้ำใช้ในการผลิตสินค้าเกษตร ส่งเสริมให้เกษตรทำการผลิตสินค้าปลอดภัย พัฒนาเป็นเกษตรอินทรีย์ รวมกลุ่มกันเป็นสหกรณ์เพื่อยกระดับสถาบันเกษตรกรให้เข้มแข็ง ดำเนินการจัดตั้งเป็นธนาคารสินค้าเพื่อให้บริการสมาชิกของกลุ่ม รวมทั้งเสริมการเกษตรผสมผสานตามเกษตรทฤษฎีใหม่ ทำการผลิตในพื้นที่เหมาะสม (Zoning by Agri-map)
อย่างไรก็ตาม ตัวช่วยในการพัฒนาต้องสร้างเกษตรกรให้เป็น smart farmer สร้างข้าราชการที่ดูแลให้เป็น smart officer ภาครัฐจะเป็นตัวช่วย ด้านเงินกู้ดอกเบี้ยต่ำ ลานตาก ตลาดสินค้าเกษตร ฯลฯ
6.การสมัครเข้าร่วมมีขั้นตอน
7.ทำไมต้องมีนโยบายแปลงใหญ่
1)เพื่อสนับสนุนให้เกษตรกรรวมกลุ่ม บริหารจัดการร่วมกัน รวมกันผลิต รวมกันจำหน่าย มีตลาดรองรับแน่นอน
2)เพื่อเกษตรกรลดต้นทุนผลิต มีผลผลิตต่อหน่วยเพิ่ม ผลผลิตมีคุณภาพ ภายใต้การบูรณาการของหน่วยงานรัฐและเอกชน
8.เกษตรกรได้อะไร
เกษตรกรที่เข้าร่วมโครงการจะได้รับการส่งเสริมสนับสนุนจากหน่วยงานต่างๆ เพื่อให้เกษตรกรรวมกลุ่มกันผลิต นำไปสู่การต้นทุนการผลิต ผลผลิตต่อหน่วยเพิ่มขึ้น มีการบริหารจัดการ ขายผลผลิตได้ในราคายุติธรรมเพราะมีการทำข้อตกลง MOU กับเอกชน
9.สินเชื่อแปลงใหญ่ ดอกเบี้ย 0.01%
เกษตรกรที่เข้าร่วมโครงการจะได้รับการส่งเสริมสนับสนุนจากหน่วยงานต่างๆ เพื่อให้รวมกลุ่มกันผลิตนำไปสู่การลดต้นทุนผลิต ผลผลิตต่อหน่วยเพิ่มขึ้น มีการบริหารจัดการ ขายผลผลิตได้ในราคายุติธรรมเพราะมีการทำข้อตกลง MOU กับเอกชน และ
10.หน่วยงานที่มีส่วนร่วมดำเนินการ
ทุกหน่วยงานในกระทรวงเกษตรฯ หน่วยราชการอื่นๆ องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น และเอกชน
สำหรับเกษตรกร ประชาชน ที่สนใจเข้าร่วมโครงการ สามารถโทรศัพท์สอบถามรายละเอียดเพิ่มเติมได้ที่ 1170
ที่มาข้อมูล : กระทรวงเกษตรและสหกรณ์