พยากรณ์อากาศสไตล์ชาวบ้าน!

 

 

         สายฝนยังคงโปรยปรายให้พี่น้องเกษตรกรได้มีน้ำสำหรับเพาะปลูก หากบางพื้นที่มีฝนมากไปก็อาจทำให้พืชพรรณได้รับความเสียหาย กรมอุตุนิยมวิทยา พยากรณ์อากาศ "ในช่วงวันที่ 26-28 ก.ค. พายุดีเปรสชัน เซินกา (SONCA) ปกคลุมบริเวณภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ได้อ่อนกำลังลงเป็นหย่อมความกดอากาศต่ำแล้ว คาดว่าจะปกคลุมบริเวณภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ภาคเหนือตอนล่าง รวมทั้งภาคกลางตอนบนและจะสลายตัวในระยะต่อไป ประกอบกับมรสุมตะวันตกเฉียงใต้ที่พัดปกคลุมทะเลอันดามันและประเทศไทยมีกำลังแรง ทำให้ประเทศไทยมีฝนตกชุกหนาแน่นและมีฝนตกหนักถึงหนักมากหลายพื้นที่ ส่วนในช่วงวันที่ 29 ก.ค.- 1 ส.ค. จะมีร่องมรสุมพาดผ่านภาคเหนือและภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ในขณะที่มรสุมตะวันตกเฉียงใต้พัดปกคลุมทะเลอันดามันและภาคใต้มีกำลังปานกลาง ทำให้ประเทศไทยมีปริมาณฝนลดลงแต่ยังคงมีฝนตกหนักบางแห่ง สำหรับคลื่นลมบริเวณทะเลอันดามันและอ่าวไทยจะมีกำลังปานกลาง"... นี่คือข้อมูลที่เป็นประโยชน์สำหรับชาวไร่ชาวนา ชาวประมง ที่จะได้ปรับตัวให้สอดคล้องกับสภาพฟ้าฝน

         สมัยโบราณนั้น ชุมชนในชนบทที่ส่วนใหญ่ประกอบอาชีพเกษตรกรรม ก็สามารถทํานายสภาพภูมิอากาศโดยเฉพาะคาดการณ์สภาพฝนตกในอนาคตได้ค่อนข้างแม่นยํา ซึ่งมีประโยชน์อย่างยิ่งในการเฝ้าระวังเตือนภัย ช่วยป้องกันและบรรเทาผลกระทบจากภัยพิบัติที่จะเกิดกับการดําเนินวิถีชีวิต ทั้งนี้การทํานายสภาพภูมิอากาศด้วยภูมิปัญญาท้องถิ่น มีรายละเอียดมากมาย จะขอยกมาบางส่วนดังนี้

 

 

         (1) สังเกตจากพฤติกรรมของมนุษย์

         - ผู้สูงอายุมีอาการคันตามผิวหนังโดยเฉพาะในช่วงเวลาบ่ายฝนใกล้จะตก

         - ตอนเช้าเมื่อตื่นขึ้นมาล้างหน้าแล้วรู้สึกลื่นมือวันนั้นฝนจะตก

 

 

         (2) สังเกตจากพฤติกรรมของพืช

         - ดอกของหญ้าแพรกเป็นช่อยาวมากและเหยียดตรงปีนั้นฝนจะดี

         - ต้นจาน (ทองกวาว) ออกดอกดกสม่ำเสมอเต็มต้นและหล่นหมดฝนจะดีตลอดปี

         - ต้นจาน (ทองกวาว) ออกดอกเฉพาะบริเวณส่วนยอดของลําต้นจะมีฝนดีในช่วงปลายปี

         - หากต้นสาบเสือยังไม่ออกดอกจะยังคงมีฝนตกต่อไป

         - ปีใดที่ต้นมะขามออกดอกมาก (ข้าวทรามมะขามดก) ข้าวจะปลูกไม่ได้ผล (ฝนจะไม่ดี)

         - หากผลกระทกรกมีขนหุ้มมากฝนจะไม่ดีหรือมีน้ำน้อย

         - ต้นจิก (ไม้เต็ง) มีดอกยาวและดกฝนจะดี

         - ต้นไผ่ชูลํายอดไผ่อ่อนในระดับสูงขึ้นเหนือกอไผ่ฝนจะดีและลมพัดไม่แรง

         - ต้นบกมีผลดกเต็มต้นปีนั้นน้ำจะน้อย

         - หากมีเห็ดเกิดขึ้นมากในพื้นที่ป่าบุ่งป่าทามน้ำบริเวณนั้นมาก

 

 

         (3) สังเกตจากพฤติกรรมของสัตว์

         - มดทําขุย (คันดิน) เป็นสันคมล้อมรูเป็นวงกลมสวยงามดีน้ำจะดีตลอดปี

         - ควายเมื่อปล่อยจากคอกเอาเท้าหน้าขูดดินทิศทางขวางทางเดินน้ำจะน้อยหรือฝนไม่ดี

         - ควายเมื่อปล่อยจากคอกเอาเท้าหน้าขูดดินทิศทางไปตามทางเดินน้ำจะมากนาจะลุ่มเสียหาย

         - ไก่นอนจับราวอยู่ในระดับสูงหรือบนต้นไม้น้ำจะมาก

         - หางตะกวดมีสีดํายาวมากฝนจะดี

         - ถ้าไก่ยืนหรือนอนหงายกางปีกผึ่งแดดวันนั้นฝนจะตก

         - นกกระเต็นร้องผ่านทุ่งว่าแพ-ผ่ามๆๆอีก 3-4 วันก็จะรู้ผลน้ำจะท่วม

         - มดขนไข่หรืออพยพเดินทางจากที่ลุ่มไปยังที่ดอนเดินกันเป็นแถวเป็นระเบียบและคาบไข่ของตนเองไปด้วยฝนจะตกหนัก

         - ปูอพยพย้ายถิ่นสู่ที่ลุ่มและทํารูอาศัยฝนจะหมด

         - ดูหางแลนเมื่อถึงฤดูฝนนําลูกน้อยของแลนมาดูสีดําที่หางของลูกแลนมีมากกว่าสีขาวฝนตกมาก

         - สังเกตหางแลนเมื่อถึงฤดูฝนนําลูกน้อยของแลนมาดูสีขาวที่หางของลูกแลนมีมากกว่าสีดําฝนตกน้อย

         - ประชากรจักจั่นกรีดเสียงดังระงมเข้าสู่ฤดูแล้ง

         - ประชากรแมลงปอมีมากเข้าสู่ฤดูหนาว

         - ประชากรมดแดงใหญ่แม่เป้งเดินเพ่นพ่านเข้าสู่ฤดูฝน

         - หากตัวอึ่งมีลักษณะดําไม่ทั่วตัวฝนจะแล้ง

         - หากตัวอึ่งมีลักษณะดําทั่วทั้งตัวฝนจะดี

         - พื้นที่บริเวณริมจอมปลวกที่มีตัวปลวกขนาดใหญ่ยังคงอาศัยอยู่เป็นจํานวนมากน้ำใต้ดินใสสะอาดน้ำใต้ดินอยู่ในระดับตื้น

         - มดแดงหรือผึ้งทํารังบนต้นไม้ในระดับสูงปีนั้นลมฝนไม่แรง

         - ไก่ขันเวลากลางคืนในช่วงหัวค่ำวันรุ่งขึ้นลมจะพัดแรง

 

 

         (4) สังเกตจากปรากฏการณ์ธรรมชาติ

         - เกิดจันทรุปราคาเต็มดวงฝนจะไม่ปกติไม่แล้งก็ท่วม

         - เกิดจันทรุปราคาแหว่งด้านข้างฝนจะดีข้าวจะงาม

         - อากาศร้อนอบอ้าวติดต่อกันนาน 4-5 วันฝนจะตก

         - ขึ้น 3 ค่ำเดือน 3 ดวงจันทร์เรียวดีไม่แหว่งและมีสีน้ำตาลฝนดีข้าวปลาอาหารจะอุดมสมบูรณ์ดี

         - บั้งไฟที่จุดส่วนใหญ่ขึ้นสูงฝนจะตกดี

         - ฟ้าร้องเสียงดังปลายฤดูฝนฤดูฝนจะหมดแล้วภูมิปัญญาในการพยากรณ์สภาพภูมิอากาศ (เพิ่มเติม)การพยากรณ์การเกิดพายุฝนฟ้าคะนองอย่างรุนแรง

         - ม้าจะวิ่งอย่างตื่นตระหนกก่อนที่จะมีลมพายุรุนแรงพัดมา

         - หมูจะโกยเอาฟางใบไม้และกิ่งไม้มารวมกันไว้ก่อนจะมีพายุกระหน่ำ

         - ดอกไม้จะหุบลงก่อนหน้าพายุจะเกิด

         - วัวควายจ่าฝูงนําหน้าลูกฝูงออกไปหากินกลางทุ่งด้วยอาการกระโดดโลดเต้นแสดงว่าจะมีฝนตกในไม่ช้าและอาจมีฝนฟ้าคะนองอย่างรุนแรง

         - สุนัขกินหญ้า

         - หมาป่าจะหอนอย่างต่อเนื่องมากขึ้นก่อนเกิดพายุ

         - ฝูงมดเดินเคลื่อนไหวอยู่ทั้งวัน

         - ฝูงริ้นจํานวนจะรุมตอมกัด

         - จิ้งหรีดจะกรีดร้องเสียงดังขึ้น

         - แมงมุมจะไต่ลงจากรัง

         - แมลงวันจะออรวมกันอยู่แต่ในบ้าน

         - เมื่อใบไม้คว่ำกลับใบลงพยากรณ์ได้เลยว่าจะมีลมแรงและพายุกระหน่ำ

         - ก่อนพายุกระหน่ำวัวจะนอนลงและไม่ยอมออกไปทุ่ง

         - เมื่อดวงอาทิตย์ตกพร้อมกับแสงสีแดงฉานปกคลุมท้องฟ้าเราจะได้พบกับพายุลมแรงในตอนเช้า

         - นกร้องจ๊อกแจ๊กจอแจเมื่อฝนจะตก

         - นกบินเกาะสายไฟบ่งชี้ว่าฝนจะตก

         - ไก่ตัวผู้เกิดขันก่อนที่เราจะเข้านอนจะมีฝนตกกลางคืนและตอนเช้ามืด

         - ปลาจะกินเหยื่อดีที่สุดช่วงก่อนฝนตก

         - นกต่างๆบินต่ำๆคาดว่าน่าจะมีฝนตกและลมพัดแรง

         - เมื่อปลาโลมาออกมาเล่นคลื่นจะมีพายุเกิดขึ้น

 

         ข้อมูลจาก "มหัศจรรย์ภูมิปัญญาท้องถิ่นในการจัดการภัยพิบัติธรรมชาติของชุมชนในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ" โดย รศ.ดร.ประสิทธิ์ ประคองศรี