"สมอพิเภก" เป็นพืชสมุนไพรที่มีถิ่นกำเนิดในนเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ รวมทั้งบ้านเราด้วย ชอบขึ้นกระจายตามป่าเต็งรัง ป่าเบญจพรรณ มีประโยชน์สารพัด เนื้อไม้ทำพื้น ฝาบ้าน มากต่าสรรพคุณทางยา โดยเฉพาะในโหมดเป็นยาระบาย และแก้ริดสีดวงทวารได้ผลทีเดียว

             เป็นไม้ยืนต้น ในวงศ์ COMBRETACEAE สูง 15-35 เมตร ต้นเปลาตรง เปลือกสีเทาแตกเป็นร่อง เรือนยอดกลมแผ่กว้าง ชื่ออื่น : ลัน (เชียงราย),สะคู้ (แม่ฮ่องสอน),ซิบะดู่ (กะเหรี่ยง-เชียงใหม่),แหน แหนต้น แหนขาว (ภาคเหนือ) และสมอแหน (ภาคกลาง)

           ใบ เป็นใบเดี่ยว ทรงรี โคนสอบ ปลายมีติ่ง เนื้อใบหนา หลังใบมีขนสีน้ำตาล

           ดอก เล็ก สีขาวอมเหลือง ออกเป็นช่อเดี่ยวที่ง่ามใบ ปลายช่อห้อยลง มี 5 กลีบ โคนกลีบเชื่อมติดกันเป็นรูปถ้วย

           ผล กลมรีแข็ง ยาว 2.5-3.0 ซม. กว้าง 1.5-2.0 ซม. ผิวนอกปกคลุมด้วยขนสีน้ำตาล ออกรวมเป็นพวงโต

           ขยายพันธุ์ เพาะเมล็ด ตอนกิ่ง ขึ้นได้ในดินทุกชนิด อากาศชุ่มชื้น แสงแดดส่องถึง

           ส่วนที่นำมาใช้ประโยชน์ : ผล,เมล็ด,ใบ,ดอก,เปลือก และแก่น

           สรรพคุณทางยา : ผลอ่อน แก้ไข้ แก้ลม ใช้เป็นยาระบายหรือยาถ่าย รักษาโรคตา,ผลแก่ แก้โรคภายในตา บำรุงธาตุ แก้ไข้ แก้เสมหะ ทำให้ชุ่มคอ แก้ริดสีดวงทวาร แก้ท้องร่วงหรือท้องเดิน รักษาโรคเรื้อน แก้ผิวหนังเป็นตุ่มหนอง บำรุงธาตุ และแก้ธาตุกำเริบ,เมล็ดใน แก้บิดหรือบิดมูกเลือด,ใบ รักษาบาดแผล แผลติดเชื้อ,ดอก แก้โรคในตา,เปลือกต้น ขับปัสสาวะ รักษาปัสสาวะพิการ,แก่น แก้ริดสีดวงทวาร และราก แก้โลหิตเป็นพิษ

           วิธีใช้ : นำเปลือกต้นมาต้มน้ำดื่มเพื่อ ขับปัสสาวะ ,นำผลที่ยังไม่แก่ 2-3 ผล ต้มกับน้ำ 1 ถ้วยแก้ว ปรุงรสด้วยเกลือเล็กน้อยดื่มเป็นยาระบาย,นำผลแก่ 2-3 ผล ต้มกับน้ำ 2 ถ้วยแก้ว ปรุงรสด้วยเกลือเล็กน้อย เคี่ยวให้งวดจนเหลือครึ่งเดียว ใช้ดื่มแก้อาการ ท้องร่วงหรือท้องเดิน, นำใบสดมาตำให้ละเอียด แล้วพอกรักษาบาดแผล และสารสกัดจากสมอพิเภกรวมกับสมอไทยและมะขามป้อม ยับยั้งการเจริญเติบโตและช่วยฆ่าเซลล์มะเร็งได้

             แหล่งที่มาข้อมูล : ฐานข้อมูลสมุนไพร คณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยอุบลราชธานี, เว็บไซต์สำนักงานโครงการอนุรักษ์พันธุกรรมพืชอันเนื่องมาจากพระราชดำริ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี,สถาบันวิจัยสมุนไพร กรมวิทยาศาสตร์การแพทย์ กระทรวงสาธารณสุข