เชื่อว่าคนรุ่นอายุ 30 ปีปลายๆ หรือ 40 อัพขึ้นไปเช่นเราๆท่านๆ รู้จัก“กะทกรก”กันเป็นอย่างดี โดยเฉพาะคน ตจว. ทีให้ความสำคัญกับพืชชนิดนี้ ในโหมดสมุนไพรที่มีสรรพคุณเป็นยา และกินได้
เป็นพืชพื้นเมืองของอเมริกาใต้ แต่กระจายพันธุ์ได้ดีในภูมิภาคต่างๆที่อากาศร้อนชื้น รวมทั้งบ้านเราด้วย ซึ่งพบได้ทั่วไปตามที่โล่ง ที่ว่างเปล่า ริมรั้ว แนวทางเดิน ฯลฯ จะเห็นว่ามันชอบเลื้อยพันกับต้นตำลึงตลอด
มีชื่อเรียกต่างกันไป อาทิ กระโปรงทอง เครือขนตาช้าง ตำลึงฝรั่ง เถาสิงโต เถาเงาะ ผักแคบฝรั่ง หญ้ารกช้าง ผักขี้หิด เยี่ยววัว ละพุบาบี หรือหญ้าถลกบาต
เป็นไม้เถาเลื้อยเนื้ออ่อน ในวงศ์ PASSIFLORACEAE ลักษณะ มีมือเกาะ
ใบ ป้อม เรียงสลับ แผ่นหยัก มีขน ใบประดับเป็นฝอย มีต่อมอยู่ที่ปลาย
ดอกเป็นดอกเดี่ยว กลีบดอกด้านนอกสีเขียวอ่อน ด้านในสีขาว มีกะบังรอบเป็นเส้นฝอย สีขาวโคนสีม่วงเรียงกันเป็นรัศมี
ผล กลม มีใบประดับหุ้ม ผลอ่อนสีเขียว สุกแล้วเปลี่ยนเป็นสีเหลืองอมส้ม
เมล็ด มีเนื้อหุ้ม คล้ายเมล็ดแมงลักแช่น้ำ รสหวานปะแล่มๆ
ขยายพันธุ์ เพาะเมล็ด ความชื้นและแสงแดดปานกลาง
เป็นพืชสมุนไพรอีกชนิดที่พูดได้ว่าสรรพคุณทางยาสารพัดประโยชน์จริงๆ แต่หลายคนกลับมองข้าม
ด้านสมุนไพร แทบทุกส่วนมีสรรพคุณเป็นยา ใบ แก้ไข้ แก้ไอ ขับเสมหะ ลดปวดศีรษะ ใช้ฆ่าเชื้อในแผลสด,ราก ลดความดันโลหิต บำรุงกำลัง,ผล แก้ท้องอืดท้องเฟ้อในเด็ก บำรุงปอด,เปลือก รักษาแผลที่ถูกไฟไหม้น้ำร้อนลวก
วิธีการใช้
- แก้ความดันโลหิต บำรุงกำลัง ใช้รากตากแห้งชงกับน้ำ ดื่มเป็นประจำ
- ใบ ตำให้ละเอียดพอกบริเวณปวดศีรษะ พอกฆ่าเชื้อบริเวณแผลสด หรือตากแห้ง แล้วนำไปต้มน้ำดื่ม ลดร้อนใน ดื่มเป็นชาได้เช่นเดียวกัน
- เปลือก ตำให้ละเอียด เคี่ยวกับน้ำมะพร้าว รักษาแผลไฟไหม้น้ำร้อนลวกได้ผลดี
ด้านอาหาร ยอดอ่อน นำมาปรุงอาหาร เมนูที่นิยมคือแกงเลียง อาหารพื้นบ้านของภาคเหนือ ส่วนผลอ่อน ต้มให้สุกแล้วจิ้มกับน้ำพริก
ด้านอื่น ใบ ตำให้ละเอียดคั้นและกรองเอาน้ำนำไปแต้มสิว ลดอักเสบ ช่วยให้สิวหายเร็วขึ้น,ปลูกเป็นพืชคลุมดิน ทำปุ๋ยหมักเพราะกลิ่นเหม็นเขียว ป้องกันไม่ให้สัตว์มาทำลาย
ข้อควรระวัง: ยอดและผลอ่อนมีสรรพคุณเป็นพิษแต่มันจะสลายไปเมื่อโดนความร้อน ดังนั้น ก่อนนำไปรับประทาน ต้องทำให้สุกก่อน!!