ตาม พ.ร.บ ป่าไม้ พ.ศ 2484 ไม้หวงห้าม หมายความว่า ไม้ชนิดดีมีค่า จะต้องได้รับอนุญาตจากเจ้าหน้าที่กรมป่าไม้เสียก่อน อาทิ ไม้สัก ไม้แดง ไม้ประดู่ ไม้หลุมพอ ไม้มะค่าโมง ไม้เต็ง รัง ฯลฯ เจ้าหน้าที่กรมป่าไม้จะเข้าไปคัดเลือกและตีตราประจำต้น เพื่ออนุญาตให้ตัดได้ ต่อเมื่อไม้เหล่านี้ ล้มลงและตัดทอนแล้ว จะต้องแจ้งให้เจ้าหน้าที่มาตรวจสอบอีกครั้งหนึ่งว่า ไม้ที่ล้มนั้นมีตราถูกต้องหรือไม่ ทอนได้เป็นกี่ท่อน เมื่อตรวจสอบถูกต้องแล้ว เจ้าหน้าที่จะตีตราที่ท่อนซุงทุกท่อนอีกครั้ง ซึ่งการตีตราตรวจสอบครั้งนี้เรียกว่า “ตีตราชักลาก” เมื่อได้ผ่านวิธีการนี้แล้ว จึงจะชักลากไม้นั้นให้ห่างออกไปจากตอเดิมได้ 

       ไม้หวงห้ามแบ่งเป็น 2 ประเภทคือ

      - ประเภท ก.ไม้หวงห้ามธรรมดา เป็นพันธุ์ไม้ที่ให้เนื้อไม้มีคุณภาพดี ซึ่งใช้ก่อสร้างอาคารบ้านเรือนได้นั้น ทางการจะยอมให้ตัดฟัน และชักลากออกมาทำสินค้าได้ ทั้งนี้ ต้องได้รับอนุญาตจากพนักงานเจ้าหน้าที่ก่อน โดยมีไม้ที่ถูกกำหนดให้อยู่ในประเภทนี้ จำนวน 158 ชนิด พร้อมกำหนดอัตราค่าภาคหลวงไว้ด้วย อาทิ ไม้มะค่าโมง ไม้ประดู่ อินทนิล ตะแบกเปลือกหนา ตะแบกเปลือกบาง เสลา ตะเคียน สนทะเล เต็ง หรือแงะ รังหรือเปา ยางกรวด ยางพลวง เป็นต้น

     - ประเภท ข.ไม้หวงห้ามพิเศษ ได้แก่พันธุ์ไม้บางชนิดที่ทางการได้พิจารณาเห็นว่าเป็นไม้ชนิดดีมีค่าหายาก เป็นไม้หวงห้ามชนิดพิเศษ จะห้ามมิให้ตัดฟันโค่นล้ม เว้นแต่รัฐมนตรีจะได้อนุญาตในกรณีพิเศษ อาทิ พันธุ์ไม้ที่ใช้ยางนำมากลั่นเป็นน้ำมันหรือชัน คือสนเขา สนสองใบ สนสามใบ พันธุ์ไม้ที่มีปริมาณน้อยและหายากได้แก่ พญาไม้ มะขามป้อมดง สามพันปี กฤษณา กระตุก กระเบาใหญ่ มะพอก รักใหญ่ ไม้สัก ไม้พะยูง และไม้ยางทุกชนิด (ยางนา ยางพาย ยางแดง ยางมันหมู ยางเสียน) เป็นต้น ดังนั้น กรณีมีไม้หมวดนี้ขึ้นอยู่ในที่ดินของคุณและคุณต้องการจัดการกับมัน คุณต้องไปขออนุญาติจากสำนักงานป่าไม้จังหวัดเป็นลำดับแรก   

        บทลงโทษ กรณีมีไม้เหล่านี้ไว้ในครอบครอง เป็นไปตาม พ.ร.บ ป่าไม้ พ.ศ 2484 (มีการแก้ไขเพิ่มเติมกันอยู่เรื่อยๆ) สรุปได้ดังนี้

       1.ผู้ใดมีไว้ในครอบครองซึ่งไม้หวงห้ามอันยังมิได้แปรรูปโดยไม่มีรอยตราค่าภาคหลวง หรือรอยตรารัฐบาลขาย เว้นแต่จะพิสูจน์ได้ว่าได้ไม้นั้นมาโดยชอบด้วยกฎหมาย ต้องระวางโทษจำคุกไม่เกิน 5 ปี หรือปรับไม่เกิน 5 หมื่นบาท หรือทั้งจำทั้งปรับ

       ในกรณีความผิดตามมาตรานี้ ถ้าไม้ที่มีไว้ในครอบครองเป็น (1) ไม้สัก ไม้ยาง หรือไม้หวงห้ามประเภท ข.หรือ (2) ไม้อื่นเป็นต้นหรือเป็นท่อนอย่างใดอย่างหนึ่ง หรือทั้งสองอย่างรวมกันเกิน 20 ต้น หรือ ท่อน หรือรวมปริมาตรไม้เกิน 4 ลูกบาศก์เมตร ผู้กระทำความผิดต้องระวางโทษจำคุกตั้งแต่ 1-20 ปี และปรับตั้งแต่ 5 พันบาทถึง 2 แสนบาท

       2.ผู้ใดรับไว้ด้วยประการใด ซ่อนเร้น จำหน่ายหรือช่วยพาเอาไปเสียให้พ้น ซึ่งไม้หรือของป่าที่ตนรู้อยู่แล้วว่าเป็นไม้หรือของป่าที่มีผู้ได้มาโดยการกระทำผิดต่อบทแห่งพระราชบัญญัตินี้ มีความผิดฐานเป็นตัวการกระทำผิดนั้น (พิจารณาจากมูลความผิด) ฝ่าฝืนระวางโทษปรับไม่เกิน 5 พันบาท,ระวางโทษจำคุกไม่เกิน 1 ปี หรือปรับไม่เกิน 1 หมื่นบาทหรือทั้งจำทั้งปรับ,ระวางโทษจำคุกไม่เกิน 5 ปี หรือปรับไม่เกิน 5 หมื่นบาท หรือทั้งจำทั้งปรับ

       ในกรณีความผิดตามมาตรานี้ ถ้าไม้ที่มีไว้ในครอบครองเป็น (1) ไม้สัก ไม้ยาง หรือไม้หวงห้ามประเภท ข.หรือ (2) ไม้อื่นเป็นต้นหรือเป็นท่อนอย่างใดอย่างหนึ่ง หรือทั้งสองอย่างรวมกันเกิน 5 ต้น หรือ ท่อน หรือรวมปริมาตรไม้ที่ครอบครองเกิน 1 ลูกบาศก์เมตร หรือไม้ที่ได้แปรรูปแล้วรวมปริมาตรไม้เกิน 1 ลูกบาศก์เมตร ผู้กระทำความผิดต้องระวางโทษจำคุกตั้งแต่ 2 ปี ถึง 15 ปี และปรับตั้งแต่ 1 หมื่นบาทถึง 1 แสนบาท

       3.ผู้ใดกระทำเป็นเนื้อที่เกิน 25 ไร่ ผู้กระทำความผิดต้องระวางโทษจำคุกตั้งแต่ 2 ปี ถึง 15 ปี และปรับตั้งแต่ 1 หมื่นบาทถึง 1 แสนบาท และหากมีคำพิพากษาชี้ขาดว่าบุคคลใดกระทำความผิด โดยปรากฏว่าบุคคลนั้นได้ยึดถือครอบครองป่าที่ตนได้กระทำความผิด ศาลมีอำนาจที่จะสั่งให้ผู้กระทำผิด คนงาน ผู้รับจ้าง ผู้แทน และบริวารของผู้กระทำผิด ออกไปจากป่านั้นได้ด้วย

       ในกรณีความผิดตามมาตรานี้ ถ้าการกระทำผิดนั้นเกี่ยวกับ (1) ไม้สัก ไม้ยาง หรือไม้หวงห้ามประเภท ข.หรือ (2) ไม้อื่นเป็นต้นหรือเป็นท่อนอย่างใดอย่างหนึ่งหรือทั้งสองอย่างรวมกันเกิน 20 ต้น หรือ ท่อน หรือรวมปริมาตรไม้เกิน 4 ลูกบาศก์เมตร หรือไม้ที่ได้แปรรูปแล้วรวมปริมาตรไม้เกิน 2 ลูกบาศก์เมตร ผู้กระทำความผิดต้องระวางโทษจำคุกตั้งแต่ 1 ปีถึง 20 ปี และปรับตั้งแต่ 5 พันบาท ถึง 2 แสนบาท

       ที่มาข้อมูล : http://www.thaicentralgarden.com/,www.พาเลท.com/ไม้หวงห้ามและไม้ต้องห้าม/,//www.thairath.co.th/content/437933, https://new.forest.go.th/economy/th/พระราชบัญญัติป่าไม้/