สืบเนื่องจากการประกอบอาชีพทำนาปัจจุบันมีการใช้เครื่องจักรกลการเกษตรแทนแรงงานควายเกือบ 100% ทำให้มันดูเหมือนจะหมดความสำคัญ บวกกับมีการนำควายเพศเมีย ควายที่ตั้งท้อง และควายอายุน้อยมากินกันมากขึ้นเฉลี่ยปีละกว่า 2 แสนตัว ขณะที่มีลูกเกิดปีละประมาณ 1.5 แสนตัว อีกทั้ง เกษตรกรมีปัญหาขาดแคลนแรงงาน พื้นที่เลี้ยง โดยเฉพาะฤดูเพาะปลูกข้าวทำให้ขาดแคลนหญ้าอาหารสัตว์ ส่งผลให้ไม่อยากเลี้ยงและขายออกไป
ขณะเดียวกันไทยส่งออกควายมีชีวิตไปยัง จีน เวียดนาม ซึ่งมีความต้องการเพิ่มขึ้น ทำให้จำนวนประชากรกควายของไทยลดลงอย่างรวดเร็ว จากปี 2548 ที่มีมากถึง 1,624,919 ตัว เกษตรกรผู้เลี้ยง 393,352 ราย ในปี 2558 ลดเหลือ ประมาณ 7 แสนตัว เกษตรกรประมาณ 1.85 แสนราย
ที่ผ่านมากรมปศุสัตว์ได้เล็งเห็นความสำคัญในเรื่องดังกล่าว จึงจัดงานกระบือแห่งชาติขึ้นในทุกปี โดยร่วมกับสมาคมอนุรักษ์และพัฒนาควายไทย องค์กรเครือข่ายที่เกี่ยวข้อง เพื่อเผยแพร่องค์ความรู้ให้แก่เกษตรกรและผู้สนใจให้ได้รับความรู้ด้านการจัดการเลี้ยงควาย การป้องกัน-กำจัดโรคระบาด การพัฒนาเทคโนโลยีอาหารสัตว์เน้นให้เห็นความสำคัญของการคัดเลือกและปรับปรุงพันธุ์
ขณะเดียวกันยังเป็นเวทีพบปะแลกเปลี่ยนเรียนรู้ แสดงผลงานการพัฒนาการผลิตควายของประเทศ พร้อมรณรงค์ส่งเสริมให้เกิดการฟื้นฟูการเลี้ยงให้สอดคล้องตามแนวพระราชดำริเศรษฐกิจพอเพียง เพื่อช่วยพัฒนาและอนุรักษ์ควายให้คงอยู่คู่วิถีชีวิตเกษตรกรไทย และกระตุ้นให้เกิดแรงจูงใจในการพัฒนาการผลิตอย่างมีประสิทธิภาพและยั่งยืน อันจะนำไปสู่การเพิ่มจำนวนประชากรควายของประเทศที่เพิ่มมากขึ้นในอนาคต
สำหรับแนวทางการส่งเสริมและพัฒนา กรมปศุสัตว์ได้มีแผนเร่งดำเนินโครงการอนุรักษ์และพัฒนาการผลิต ภายใต้โครงการปรับโครงสร้างการผลิตและความมั่นคงทางอาหารด้านปศุสัตว์ เพื่อเร่งรัดการผลิตและมีมาตรการปกป้องพันธุ์ควายเพศเมียวัยเจริญพันธุ์ตามนโยบายเร่งด่วนของกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ โดยเร่งกระตุ้นให้เกษตรกรหันกลับมาเลี้ยงควายเพิ่มมากขึ้น เพื่อตอบสนองความต้องการของตลาดทั้งภายในและต่างประเทศ
โดยปี 2559 กรมปศุสัตว์ได้ของบประมาณจากคณะรัฐมนตรี จำนวน 500 ล้านบาท เพื่อจัดซื้อควายให้กับเกษตรกรที่เข้าร่วมโครงการส่งเสริมการเลี้ยง จำนวน 5,000 ราย เป็นเงินกู้ดอกเบี้ยต่ำเพื่อให้เกษตรกรซื้อควายตามที่กรมปศุสัตว์กำหนด
อีกทั้ง เร่งเสริมสร้างความเข้มแข็งและเพิ่มศักยภาพการผลิตให้ครอบคลุมห่วงโซ่การผลิตในพื้นที่ที่เหมาะสม รวมทั้งพัฒนาและอนุรักษ์พ่อ/แม่พันธุ์ดีให้กับกลุ่มเกษตรกรผู้เลี้ยง จำนวน 500 กลุ่ม ควบคู่การสนับสนุนการปลูกพืชอาหารสัตว์และการผสมเทียมด้วยน้ำเชื้อพ่อพันธุ์ดีอีกกว่า 2 หมื่นตัว จะทำให้ได้ลูกควายมีลักษณะดี เลี้ยงง่าย โตเร็ว ซึ่งคาดว่า ภายใน 5 ปีข้างหน้าปริมาณควายของไทยจะเพิ่มขึ้นถึง 1 ล้านตัว
ด้านมาตรการปกป้องพันธุ์ กรมปศุสัตว์ได้จัดทำเครื่องหมายประจำตัวสัตว์ และบังคับใช้กฎหมายโดยใช้อำนาจตาม พรบ.โรคระบาดสัตว์ พ.ศ.2558 และ พรบ.ควบคุมการฆ่าและจำหน่ายเนื้อสัตว์ พ.ศ.2535 (กฎกระทรวงฯ พ.ศ.2546) เช่น ห้ามส่งควายเพศเมียออกนอกประเทศ ห้ามส่งแม่ควายตั้งท้อง แม่ควายเลี้ยงลูกอ่อนเข้าโรงฆ่าสัตว์ เป็นต้น
สนใจโครงการส่งเสริมเลี้ยงควาย(กระบือ) สอบถามรายละเอียดได้ที่กรมปศุสัตว์ วันเวลา ราชการ โทร.0-2653-4444 หรือ http://www.dld.go.th/th/